Door tijdens het leven te schenken en giften te doen, kan men belasting besparen. Het vermogen van de schenker neemt immers af, waardoor bij zijn overlijden minder erfbelasting verschuldigd zal zijn, omdat de progressie in het tarief wordt beperkt. Door het vermogen te verminderen via schenkingen, komt een groter deel van het geërfde vermogen in lagere tariefschijven terecht, wat leidt tot een lagere totale belastingdruk. Bovendien kan optimaal gebruik worden gemaakt van de vrijgestelde bedragen. Zo kan er gebruik gemaakt worden van de jaarlijkse vrijstelling voor schenkingen aan kinderen €6.633 (jaar 2024) per kind, en van de verhoogde vrijstellingen voor specifieke situaties zoals schenkingen voor een eigen woning of dure studies (zie art. 33 SW 1956, zie par. 7.6.2).
Voorbeeld
Stel dat meneer X een vermogen van €1.000.000 heeft en in januari 2021 €125.000 aan beide dochters schenkt. Na aftrek van de vrijstelling van €6.633, zijn de dochters ieder €11.839 aan schenkbelasting verschuldigd. Op 13 september 2021 overlijdt meneer X. Zijn nalatenschap bedraagt €750.000, zodat ieder van zijn dochters na aftrek van de vrijstelling voor erfbelasting (€21.282) €57.868 aan erfbelasting moet betalen. De totale belasting voor de dochters is €69.707. Zonder de schenking hadden de dochters ieder €82.868 aan erfbelasting betaald.
Om te voorkomen dat de schenker tijdens het leven geld moet vrijmaken, wordt vaak gebruikgemaakt van de ‘schenking op papier’. Dit is een overeenkomst waarbij de schenker een bedrag schenkt, maar de begiftigde dit pas kan opeisen na het overlijden van de schenker. Voor de schenker ontstaat meteen een schuld en voor de begiftigde een (vooralsnog niet opeisbare) vordering. De begiftigde is over de waarde van de vordering schenkbelasting verschuldigd, ook al is de vordering pas later opeisbaar.
Op 9 december 2011 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat bedragen die bij een onderhandse akte worden erkend als schuld en opeisbaar zijn bij overlijden, niet beschouwd mogen worden als schulden van de nalatenschap. De erkenning van schulden uit vrijgevigheid moet bij notariële akte plaatsvinden. Dit valt onder de noemer schenking ter zake des doods, waarvoor de regels van artikel 7:177, lid 1, BW gelden. Dit betekent dat de schenking persoonlijk bij notariële akte moet worden aangegaan, waarbij de schenker zelf naar de notaris moet gaan. Het is niet mogelijk om de akte via een volmacht te laten passeren. Als de schenking tijdens het leven van de schenker bij notariële akte is gedaan en uitgevoerd, is deze geldig. Als een schenking bij overlijden niet volledig is uitgevoerd (bijvoorbeeld als bepaalde voorwaarden niet zijn voldaan) en er geen notariële akte is waarin deze schenking is vastgelegd, dan vervalt de schuld en kan deze niet worden meegenomen in de berekening van de nalatenschap.
Als er echter al eerder een erkenning van de schuld heeft plaatsgevonden in onderhandse vorm (dat wil zeggen, niet bij een notaris) en deze erkenning bij overlijden niet volledig is uitgevoerd, dan kan deze nog steeds worden hersteld door deze alsnog op te nemen in een notariële akte, zelfs na het overlijden van de persoon die de schuld erkent. Dit proces staat bekend als “bekrachtiging” bij notariële akte.
Sinds 1 januari 2012 is bepaald dat schulden uit een door een echtgenoot gedane gift niet ten laste van de gemeenschap komen, maar privéschulden van de schenker blijven. Voor een gemeenschap van goederen die vóór 1 januari 2012 is ontstaan, betreft het een gemeenschapsschuld. Beide echtgenoten moeten persoonlijk naar de notaris voor het opstellen van de schenkingsakte als het de bedoeling is dat de gemeenschap door de schenking wordt verkleind.
Om te voorkomen dat een ‘schenking op papier’ later als fictieve verkrijging met erfbelasting wordt belast, moet de schenker met de begiftigde een rentevergoeding overeenkomen gelijk aan het rentepercentage van art. 10 Uitv.besl. SW 1956 (thans 6%). Deze rente moet jaarlijks worden betaald (zie par. 5.7.7).
Kortom, door slim gebruik te maken van schenkingen en giften tijdens het leven, kunnen belastingvoordelen worden behaald, waaronder het verminderen van erfbelasting bij overlijden. Het belang van een goede planning en juridische vastlegging, zoals via notariële akten, wordt hierbij benadrukt. Door deze strategieën toe te passen, kunnen individuen en gezinnen hun financiële situatie optimaliseren en ervoor zorgen dat hun nalatenschap op een gunstige en doordachte manier wordt verdeeld.
Mocht u in eenzelfde situatie zitten, heeft u vragen of wilt u nader geïnformeerd worden over erfrecht, fiscaalrecht of civielrecht? U Kunt contact met ons kantoor opnemen via het contactformulier op de website www.vijzelman.nl of per email: info@vijzelman.nl