Bedrijfsopvolging
De overdrager is de belangrijkste persoon in het proces van bedrijfsopvolging. Immers, zonder hem kan het proces meestal niet geïnitieerd worden. Het proces van opvolging is voor de overdrager en iedereen om hem heen ingewikkeld. Feitelijke, zakelijke en emotionele aspecten spelen vaak een rol. Daarnaast zijn niet alle zaken altijd even goed op orde.
Opvolgingsproces
Om te beginnen is de overdrager verantwoordelijk voor het opvolgingsproces. Het is voor dat proces belangrijk dat alle belangen en belanghebbenden in kaart worden gebracht voor de (toekomstige) structuur. Middels een verdeling wordt ingevuld wie voor de belangen verantwoordelijk zijn en waar in de structuur daarvoor plaats is. De structuur zelf bestaat uit bijvoorbeeld een familieraad, de aandeelhoudersvergadering, de Raad van Commissarissen, de ondernemingsraad en de Raad van Bestuur. De samenstelling van deze organen en de uiteindelijke besluitvorming is vaak gebaseerd op familiewaarden en door de familie geformuleerde uitgangspunten. Zodra vastgesteld is wie waarover gaat, kan een besluitvormingsmatrix opgesteld worden. Op deze manier is er voor iedereen duidelijkheid.
Vermogensplanning
Ondernemers maken vaak een inschattingsfout als het gaat om overdracht van een familiebedrijf. Alhoewel ze altijd een goed salaris aan zichzelf hebben uitgekeerd, hebben ze vaak weinig tot niets aan pensioenopbouw gedaan. Het is dan nog maar de vraag of overdraging een mogelijkheid is. De kans is groot dat de ondernemer het inkomen, en daarmee de onderneming, nog nodig zal hebben om de financiële lasten te kunnen blijven dragen. Het inkomen en vermogen van de overdragen zijn bepalend voor de vraag of het bedrijf kan worden geschonken. In goed overleg en afhankelijk van de winstgevendheid is het mogelijk om de inkomensstroom na overdracht door te laten lopen. Het is wel van belang om goed in kaart te brengen welke financiële behoefte de overdrager in de te komen jaren heeft. De opvolger wordt anders namelijk opgezadeld met hoge lasten van onbekende duur.
Als opvolging vervolgens een optie blijkt te zijn, dient de prijs voor de overdracht in zekere mate marktconform te zijn. Om verassingen te voorkomen is het daarbij verstandig een fiscalist in te schakelen en om de waardebepaling af te stemmen met de fiscus. Als de prijs te laag blijkt, dan kan de overdracht als een verkapte gedeeltelijke schenking gezien worden.
Liquiditeitspositie bedrijf bij meerdere aandeelhouders
Er zijn ook situaties denkbaar waarbij er meerdere eigenaren zijn. Indien deze eigenaren hun aandeel op verschillende momenten willen overdragen, kan dit voor lastige situaties zorgen. Als de liquiditeit van het bedrijf nodig is voor het verkopen van de aandelen, kan dit tot een zware financiële last leiden voor het gehele bedrijf. Bij de eerste overdracht kan dit nog op te brengen zijn, maar bij de volgende paar kan het zomaar voorkomen dat daar onvoldoende middelen voor zijn. Het is dan nog maar de vraag wie de kosten moet dekken voor eventuele oplossingen. Eventuele latere overdragers zouden geen gebruik kunnen maken van dezelfde financieringsconstructie als de eerste, wat voor verdeeldheid kan zorgen.
Familiebanden
Bij een opvolgingsproces zijn familiebelangen verreweg het belangrijkst. Het gaat dan met name om harmonie en het gelijkheidsbeginsel van ouders naar kinderen. Het gaat immers om gevoelige zaken, zoals de beoordeling van een familielid. De overdragers maken een keuze als directeur, maar ook als mens. De beleving van de overige betrokkenen moeten ook in acht worden genomen. Als hier onvoldoende rekening mee gehouden wordt, leidt het tot obstakels. Denk aan het uitstellen van belangrijke besluiten.
In de praktijk wordt te vaak gekeken naar het gelijkheidsbeginsel binnen de familie. Het familiebelang wordt boven het bedrijfsbelang gezet. Dit zorgt ervoor dat er in theorie een ‘eerlijke verdeling’ lijkt te zijn, maar in de praktijk blijkt dit onevenredig. Zo kunnen vier kinderen ieder een kwart van de aandelen krijgen, maar is slechts één van die kinderen de eindverantwoordelijke met een 60-urige werkweek. De dividenduitkering kan dan oneerlijk voelen. Op lange termijn zorgt dit voor een gevoel van onrechtvaardigheid. Hoewel ouders een goede intentie hadden, pakt het verkeerd uit.
De gevolgen zijn niet enkel te wijten aan de overdragers. Ook de adviseurs maken zich schuldig aan de scheve verhoudingen. Voor hen ligt de focus met name op de materiële en technische aspecten. Er wordt daarbij niet gekeken of de overdrager en de opvolger daadwerkelijk klaar zijn voor een overdracht. Het is voor alle partijen van belang om meer oog te hebben voor de voorbereiding van de overdragers op de moeilijke rolveranderingen.
Kernwaarden
Voor het uitwerken van de eigenaarsstrategie is het van belang dat de kernwaarden van de familie worden uitgewerkt. Deze vormen het kader voor beslissingen over investeringen en relevante randvoorwaarden. Het vaststellen van de kernwaarden kan ook helpen bij het maken van keuzes omtrent risico’s en (immaterieel) rendement. Door vier kernwaarden vast te stellen, wordt de familie gedwongen om keuzes te maken en te prioriteren. Op deze manier kan iedereen rekening houden met de belangrijkste overwegingen.
Vijzelman Fiscaal Advies
Opvolging binnen familiebedrijven is complex, met name voor de overdragers. Niet alleen vanwege de persoonlijke aspecten, maar ook vanwege de fiscale gevolgen. Een fiscalist is derhalve noodzakelijk. Om dit onderwerp zo goed mogelijk te navigeren en te voorkomen dat u voor verrassingen komt te staan of onnodig belasting betaalt, is het belangrijk om van de juiste kennis voorzien te zijn. Vijzelman Fiscaal Advies is een prijswinnend advieskantoor gevestigd in Amsterdam met een 3-in-1 combinatie betreffende de belangrijkste rechtsgebieden. Voor fiscaal advies ten behoeve van opvolging bent u bij ons op het juiste adres.