Aan het begin van de 21e eeuw maakt Nederland deel uit van een wereld die in snel tempo integreert. Binnen Europa vindt dat proces in het bijzonder plaats in het kader van de Europese Unie (EU). ; daarbuiten is de snelheid waarmee economische vervlechting optreedt wellicht iets lager, maar daarom niet minder indringend.
De nationale staat die Nederland sinds enkele eeuwen is, moet in die kleiner wordende wereld steeds meer autonomie inleveren: expliciet, door het overdragen van bevoegdheden aan met name de EU, en impliciet, gedwongen door de externe ontwikkelingen.